یوزپلنگ ایرانی

نسل‌ یوزپلنگ‌ آسیویایی‌ در تنها زیستگاهش‌ ایران‌‌ در حال‌ انفراض‌ است‌‌ خبر جدیدی‌ نیست‌‌ اما این‌ خبر در ایران‌ به‌ جز تعدادی‌ علاقمند به‌ محیط زیست‌‌ واکنشی‌ را در مردم‌ برنیانگیخته‌ است‌‌.

واژه یوزپلنگ یکی از واژه های اصیل ایرانی است که از ترکیب دو کله یوز و پلنگ حاصل شده است. یوز بُن مضارع مصدر یوزیدن به معنای " جَستن، جهیدن و طلب کردن" بوده و از این رو یوزپلنگ، به معنای پلنگی است که به دنبال شکار خود گشته و آن را با جستن و دنبال کردن می گیرد.

درگذشته این جانور را پلنگ شکاری می‌نامیدند که به سبب شباهت زیاد آن به پلنگ و روش شکار منحصر به فرد آن بوده است.

ایرانیان باستان این جانور را بیشتر با نام "یوز" می شناخته‌اند و کمتر کلمه "یوزپلنگ" را برای آن بکار می‌بردند. همچنین به این جانور به خصوص در زمان تولگی "هَوْبَر" هم گفته می‌شده است.

برای این جانور زییا در زبانهای مختلف نامهای گوناگونی به کار رفته است. در زبان عربی یوز را "فهد" می‌نامند درحالیکه در افغانستان به آن "تازی پرنگ" (فارسی دری) و "تازی پلنگ" (پشتو) گفته می‌شود.

در پاکستان نیز در زبان براهوئی به آن "یوز" گفته می‌شود. در گویش سواحیلی نیز که در شرق آفریقا رایج است نام "دوما" را برای این جانور بکار می‌برند. یوزپلنگ در زبان انگلیسی "چیتا Cheetah" گفته می‌شود که ریشه سانسکریتی داشته و از هندوستان بدست آمده است. امروزه در سرتاسر دنیا این جانور را با نام انگلیسی آن‌می شناسند.

مارپیچ زندگی . . . زندگی نامه جیمز واتسون

جیمز واتسون دانشمند بزرگ عرصه زیست شناسى و برنده جایزه نوبل، در ۶ آوریل ۱۹۲۸ در «ایلینوى» شیکاگو در خانواده اى بازرگان دیده به جهان گشود. پدرش اصالتى بریتانیایى داشت و مادرش از نوادگان مهاجرین اسکاتلندى بود که در اوایل سال ۱۸۴۰ به ایالات متحده مهاجرت کرده بودند.
«واتسون» دوران کودکى و نوجوانى خود را در زادگاه خود سپرى کرد و تحصیلات مقدماتى اش را نیز در همان شهر سپرى کرد. با اتمام دوره دبیرستان، او موفق به اخذ بورسیه تحصیلى از دانشگاه شیکاگو شد و در تابستان سال ۱۹۴۳ تحصیل در رشته جانورشناسى را آغاز کرد. او که از کودکى ساعت هاى متمادى به تماشاى پرندگان مى نشست، در این دوران به مقوله ژنتیک علاقه مند شد و پس از اتمام دوره لیسانس براى شرکت در دوره فوق لیسانس و نهایتاً دکتراى جانورشناسى به دانشگاه ایندیانا رفت و مطالعات گسترده اى در زمینه علم ژنتیک انجام داد و در این راه از راهنمایى هاى دو استاد برجسته ژنتیک، «اچ.جى.مولر» و «تى.ام. سونبورن» و همچنین «اس.اى.لوریا» استاد ایتالیایى تبار دانشکده باکترى شناسى و میکروبیولوژیست برجسته بهره مند شد.

عقاب طلایی

سلام

این متن رو قبلاً در وبلاگ سابقمون (biologysttu87.blogfa.com) گذاشتم. اما تکرارش خالی از لطف نیست.

باسمه تعالی

عقاب طلایی (golden eagle) با نام علمی Aquila chrysaetos از خانواده Accipitridae می باشد. یکی از زیباترین پرندگان شکاری بوده و گاهی به عنوان سلطان پرندگان نیز نامیده شده است. با این که به علت جثه بزرگ آن، شکار و تربیتش مشکل است اما باز هم این پرنده زیبا در فهرست حیواناتی که نیاز به حمایت دارند قرار گرفته است.

در حقیقت عقاب طلایی، پرهایی قهوه ای تیره تا مشکی دارد و دلیل این که طلایی نامیده می شود، پرهای طلایی-برنزی تاج، سر و پشت گردن اوست. پرها حتی ساق پا و تا بالای انگشتان را هم پوشانده است و با این که پر و بال هر دو جنس یکسان است، ولی عموماً پرنده ماده بزرگتر می باشد. پاها و پایه منقار هم زرد رنگ است.

این پرنده بیشتر در نیمکره شمالی یافت می شود. جثه آن عموماً بزرگ (75 تا 83 سانتی متر) بوده و طول بال هایش در هنگام پرواز، 187 تا 230 سانتی متر می باشد. هنگام پرواز، بال ها مسطح باز می شوند و به مقدار کمی به سمت بالا خمیدگی پیدا می کنند و شاهپرهای اولیه به حالت انگشت دیده می شوند.

سرعت پرواز حدود 50 کیلومتر در ساعت است که هنگام سقوط آزاد، به 220 کیلومتر هم می رسد.

وزن عقاب طلایی 3 تا شش و نیم کیلوگرم می باشد و می تواند طعمه هایی با وزن حدود 7 کیلوگرم را بلند کند.

عموماً از پستانداران تغذیه می کند و به ندرت از پرندگان کوچک. خوراک عقاب طلایی، روزانه حدود 300 گرم گوشت است و با این که به ندرت به میش و بچه آهو شکار می کند، از انسان گریزان است.

عقاب طلایی تک همسر بوده و تا آخر عمر با همسر خود باقی می ماند. 4 تا 5 لانه دارد که به طور چرخشی در محدوده 90 کیلومتر مربعی خود از آن ها استفاده می کند. این لانه ها در لبه پرتگاه ها تا ارتفاع 107 متری ساخته می شوند و عرض آن ها تا دو متر هم می رسد. داخل آن را با گیاهان نرم، علف، برگ و پوست درختان، خزه و گلسنگ آستر می کنند.

میانگین عمر عقاب طلایی در طبیعت تا 20 سال است. اما در اسارت تا 40 سال هم زنده می ماند که سن بلوغ آن ها از 4 تا 7 سالگی است.

جفت گیری در اسفند و مرداد صورت می گیرد. البته بسته به شرایط جغرافیایی متفاوت است. رفتار جفت گیری به شکل پرواز موج دار یک یا هردو جفت، تعقیب، شیرجه، حمله ظاهری، نمایش چنگال ها، با هم اوج گرفتن و چرخیدن است. در هر بار تخم گذاری، 1 تا 4 تخم (به طور متوسط 2 تا) به رنگ سفید کدر با نقاط یا لکه های قهوه ای به فاصله سه تا چهار روز گذاشته می شود.

خوابیدن روی تخم که وظیفه ماده است و گاهی جنس نر هم کمک می کند به مدت 35 تا 45 روز طول می کشد. و بعد جوجه ها بیرون می آیند. در چند هفته اول، اکثر غذای مورد نیاز جوجه ها را جنس نر فراهم می کند. 45 تا 81 روز بعد، جوجه ها پر در آورده و در همان حدود 10 هفتگی پرواز کرده، کم کم شروع می کند به یک زندگی مستقل.

این پرنده فقط در مناطق کوهستانی توانایی زندگی دارد و در ایران در ارتفاعات البرز و زاگرس به صورت بومی زندگی می کند.

در اساطیر ایران، عقاب به عنوان نماد پیروزی مورد استفاده قرار می گرفته است و در گذشته های خیلی دور، علامت پرچم ایران، یک عقاب با بال های باز بوده است.

منابع:

geosince.blogfa.com/post-6.aspx‎

http://razieh.parsiblog.com/364033.htm

http://www.ardalan.id.ir/forum/about2004.html

http://www.irandeserts.com/h-31.htm

تصاویر:

و اینم شاه عکس: